جای خالی دیپلماسی اقتصادی 

جای خالی یک شبکه مالی جایگزین

عده ای بر این اعتقادند که بدون رفع تحریم؛ نمی توان امید چندانی به رفع چالش های اقتصادی کشور داشت. محمدمهدی فضلی، رئیس هیات مدیره هلدینگ تارضوان در مخالفت با این باور اظهار داشت: این سخن شاید 20 سال قبل؛ قابل تامل بود اما اکنون وضعیت شدیدا تغییر کرده و بسیاری از کشورهای آسیای شرقی و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس به این نتیجه رسیده اند که آمریکا به هیچ قراداد و تفاهم نامه ای پایبند نیست.

چندی پیش یکی از سیاسون آمریکایی صراحتا گفته بود که قطر، شریک تجاری ما نیست و هر که با آمریکا؛ همکاری گسترده دارد؛ نوکر آمریکاست. اکنون همه کشورها از این دیدگاه امپریالیسیتی؛ آگاه شده اند و این باعث، زدگی بسیاری از کشورها از آمریکا شده است. خیلی از کشورها از ارز ملی خود یا ارزهای متحدی مثل بریکس استفاده می کنند. حالا علاوه بر ایران، چین و روسیه؛ کشورهایی مثل قطر، تاجیکستان، ونزوئلا و ... رغبتی به دادوستد دلاری ندارند. آنها وابستگی به دلار را کمرنگ کرده اند. تحریم دیگر چالش بزرگی برای ایران نیست. بعضی افراد از بزرگ نمایی تحریم؛ سود می برند. تحریم برای ایران تازگی ندارد و ایران تنها کشوری است که می تواند تحریم را بی اهمیت بداند.

وی در تشریح بیشتر این موضوع گفت: کشورهای دیگر چه بسا بی تجربه باشند و به تازگی، قربانی تحریم شده باشند اما ایران بیش از 40 سال تجربه دارد و راه های خنثی سازی تحریم را یاد گرفته است. پایه های اقتصادی کشور، مستحکمتر از آن است که تحریم بتواند تاثیر چندانی داشته باشد. اقتصاد ایران، خوداتکاست بنابراین دیگران با تحریم نمی توانند داشته های ما را بگیرند.

در حوزه نفت و پتروشیمی، آسیب پذیر نیستیم. هر ماه چند میلیون بشکه نفت به فروش می رود. در مورد گاز و مشتقات نفتی هم همین گونه است. مساله مهمی که تا به حال از نظر زیرساختی به آن فکر نشده؛ خلق یک شبکه مالی قدرتمند است. باید به سمت ایجاد یک نوع سوئیفت ریالی حرکت کرد تا بتوان آن را در اختیار کشورهای همکار قرار داد. این موضوع اهمیت حیاتی دارد اما نه تنها چنین نمی شود بلکه برای شرکت هایی که تحریم را بیش از پیش؛ تضعیف می کنند مشکل ایجاد می شود و قوانین سخت گیرانه ای؛ علیه آنها اعمال می شود. ورود هر نوع ارزی به حال کشور مفید است. معضل؛ خروج ارز است اما اگر خروج ارز؛ باعث ادامه فعالیت کارخانجات و تولید شود باز هم برای کشور سودمند خواهد بود.

تجربه موفق یک شرکت داخلی

وی افزود: اینجاست که باید از وضع قوانین دست و پاگیر خودداری شود. به دلیل وجود این نوع قوانین؛ فلان صراف ممکن است از انجام کارهای مالی یک شرکت فعال در حوزه نفت؛ ترس داشته باشد. به صراف؛ برچسب قاچاق ارز زده می شود. قوه قضائیه هنوز تدبیری برای این مساله مهم نیندیشیده است. قانون مرتبط؛ قدیمی است و به اعتقاد من باید اصلاح شود. اگر قصد داریم پول تاجر، صراف و تولیدکننده؛ به شکل امن جابجا شود و متحمل ضرر نشوند باید هر چه سریعتر در وضعیت کنونی تجدیدنظر کنیم.

در صورت اخد تضامین معتبر و موثر از صرافان معتبر می توان بخش زیادی از مشکل را برطرف کرد. بخش خصوصی واقعی می تواند یک شبکه مالی کارآمد ایجاد کند. به حمایت مالی از آنها نیاز نیست؛ اما باید موانع پیش روی آنها را برطرف کرد.

وی اظهار داشت: تعدادی از شرکت های داخلی ما این ایده را در عمل، پیاده کرده و نتیجه گرفته اند. با اتکا بر یک شرکت قطری؛ موانع مالی را کنار زده ایم. یک سامانه و اپلیکشین ایجاد کرده ایم و نقل و انتقالات مالی خود را از همین مسیر انجام می دهیم. این شرکت اگر چه در دبی مستقر است اما به حال اقتصاد ایران بسیار مفید است. به این ترتیب در زمینه تبدیل و جابجایی ارز، مشکلی نداریم. اسم این شبکه؛ تارضوان اکسچنج است و در دبی قرار دارد. علاوه بر دبی در مسکو، گوانجو، کربلا و ... دفتر داریم. شرکت های دیگر می توانند از این شبکه مالی استفاده کنند اما لازمه این کار این است که مراجع ذیصلاح؛ مجوزهای لازم را صادر کنند اما این موضوع هنوز در قوانین موجود نیست. ممکن است بخواهید به یک شرکت روسی سه میلیون دلار بدهید تا ماده اولیه پالایشگاه خود را تامین کنید اما حتی یک صرافی قانونی و مجوزدار؛ اجازه چنین کاری را ندارد چون به لحاظ قانونی؛ پولشویی به حساب می آید.

وی افزود: به اعتقاد من عملکرد دولت قبل در زمینه رفع موثر و کارآمد موانع پیش روی تولیدکنندگان و فعالان اقتصادی، به حال کشور، بسیار مفید بود و این میراث اقتصادی باید با تمام قدرت حفظ شود. رفع موانع دست و پاگیر، نه یک انتخاب که یک باید و الزام است و بی توجهی به آن، پیامدهای منفی عظیم و جبران ناپذیری به دنبال دارد.

شرط جهش اقتصادی فوق العاده

وی در تشریح اهمیت دیپلماسی اقتصادی گفت: متاسفانه به دیپلماسی اقتصادی و اصول آن توجه نمی شود. رئیس جمهور چین زمانی گفته بود که ایران به چشم ابزار به ما نگاه می کند و فقط زمانی سراغ ما می آید که از دیگران، ناامید شود. این در حالی است که ظرفیت های اقتصادی چین؛ عظیم و شگفت انگیز است. خودروسازی و بخش نفت و انرژی آن بسیار توانمند است. به عنوان یک فعال اقتصادی معتقدم اگر دیپلماسی اقتصادی خود با چین را تصحیح کنیم اقتصاد ما به شدت رونق خواهد گرفت. واقعیت آنکه ما فقط در بخش نظامی یک شریک راهبردی برای چین هستیم؛ نه در بخش اقتصادی. اگر رویه خود را عوض کنیم شاهد یک جهش اقتصادی فوق العاده در ایران خواهیم بود.

به هر حال بسیاری از پروژه های بزرگ اقتصادی به سرمایه گذار خارجی نیاز دارد. برای مثال در بخش انرژی خورشیدی و با رعایت منافع کشور؛ می توان یک منطقه را برای تامین انرژی خورشیدی در اختیار یک شرکت چینی قرار داد. از طرف دیگر چین علم و توانایی استخراج در بسیاری از معادن استخران نشده ما را دارد. اگر با همکاری چین یک شبکه مالی ایجاد شود فوایدی بسیاری برای کشور خواهد داشت. برای مثال بسیاری از شرکت های ایرانی در امارات، شرکت های حمل و نقل دریایی تاسیس کرده اند. این در حالی است که نقل و انتقالات مالی آنها در قالب سوئیفت است و از کنترل ایران و چین خارج است. چین آماده سرمایه گذاری حداکثری است اما هنوز درباره نحوه بازگشت سرمایه و مزایایی که قاعدتا باید برایش در نظر گرفته شود گفتگو نشده است. همه کشورها برای کشورهایی که همکاری های اقتصادی گسترده دارند یک سری مشوق و مزیت در نظر می گیرند.

 وی افزود: برای شفاف تر شدن موضوع یک مثال می آورم. هلدینگ آنخوا بیش از 2500 کارشناس و متخصص دارد و در حوزه انرژی خورشیدی بسیار توانمند است. لازمه بهره برداری از این گونه شرکت ها آن است که در رابطه با موضوعاتی مثل قیمت تیرآهن؛ تخفیف هایی برای آنها در نظر گرفته شود. این در حالی است که طبق قانون فعلی؛ خرید خارج از بورس کالا؛ تخلف است. متاسفانه اقتصاد ما منعطف نیست. نتوانسته ایم یک اقتصاد جهانی خلق کنیم.

اقتصاد جهانی، منعطف است و شرکت های بزرگ جهان؛ متناسب با شرایط روز؛ سیاست های خود را تغییر می دهند. در شرکت های بزرگ کشور مثل فولاد مبارکه، ذوب آهن، کشتیرانی و ... چنین انعطافی نداریم. بحث به چین محدود نمی شود و باید برای هر کشوری که با ما دادوستد عمیق دارد دیپلماسی اقتصادی روشنی در پیش گرفت. در بخش نظامی به این نتیجه رسیده ایم که راهبرد دشمن، یک راهبرد هواپایه و راهبرد ما زمین پایه است و باید بخش اول را هم تقویت کرد چون دشمن در این زمینه؛ قوی است.

در اقتصاد هم باید چنین کرد. نباید دست و پای تاجر داخلی و خارجی را بست. در بخش تجارت نوعی به هم ریختگی داریم. باید مثل یک قایق، همه پاروها در یک راستا عمل کنند. دولت باید مقصد مشخصی برای فعالان اقتصادی مشخص کند تا شاهد حرکت موثر این کشتی باشیم. متاسفانه در دولت چنین برنامه منسجمی دیده نمی شود.